ଦେବାଳିଆ ସ୍ଥିତିରେ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା

ଲଙ୍କା କିଲୋ ୭୦୦ ଟଙ୍କା, ଆଳୁ କିଲୋ ପିଛା ୨୦୦ ଟଙ୍କା, ଆଉ କ୍ଷୀରର ମୂଲ୍ୟ ଏତେ ଦାମ୍‌ ଯେ ଲୋକମାନେ ଚା’ ଢୋକେ ପିଇବାକୁ ଝୁରୁଛନ୍ତି । ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥର ଦରଦାମ ଏତେ ଯେ ସାଧାରଣ ଲୋକ ଓଳିଟିଏ ପେଟପୂରା ଖାଇବା ଏକ ସ୍ୱପ୍ନରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । ସ୍ଥିତି ବେଶ୍‌ ସାଂଘାତିକ । ଏ ଭୟାବହତା ତେବେ ବେଶ୍‌ ଦୂରରେ ନୁହେଁ ବରଂ ଆମ ପଡ଼ୋଶୀ ଦେଶ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର । ଦେଶ ଏବେ ଦେବାଳିଆ ସ୍ଥିତିରେ ।
ଭୟଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟ ଦେଇ ଗତି କରୁଛି ସିଂହଳ ରାଷ୍ଟ୍ର । ଅଢେଇ କୋଟି ଜନସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ବର୍ତ୍ତମାନ ଇତିହାସର ସବୁଠୁ ବଡ଼ ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟର ସାମ୍ନା କରୁଛି । ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ମାମଲାରେ ତାମିଲନାଡୁର ପ୍ରାୟ ଅଧା । ଦେଶର ଜିଡିପିରେ ପର୍ଯ୍ୟଟନ କ୍ଷେତ୍ରର ଯୋଗଦାନ ପ୍ରାୟ ୧୦ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ । ଏହାପରେ ବି ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟ ଏବେ ଗମ୍ଭୀର ମାନବୀୟ ସଙ୍କଟ ରୂପରେ ବଦଳୁଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । ମହଙ୍ଗା ରେକର୍ଡ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚିଲାଣି ।

ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ବିଦେଶୀ ମୁଦ୍ରା ଭଣ୍ଡାରରେ ଗତ ବର୍ଷ ନଭେମ୍ବର ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା ୧.୬ ବିଲିୟନ ଡଲାର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖସି ଆସିଥିଲା, ଯାହା କେବଳ କିଛି ସପ୍ତାହ ହିଁ ଗୁଜୁରାଣ ମେଣ୍ଟାଇବା ସମ୍ଭବପର ଥିଲା । ଏହାପରେ ଏଠାରେ ଗୋଟିଏ ମାସରେ ଖାଦ୍ୟସାମଗ୍ରୀର ଦାମ ୧୫ ପ୍ରତିଶତ ମହଙ୍ଗା ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କ ଜୀବନକୁ ଅସ୍ତବ୍ୟସ୍ତ କରିଛି । ପନିପରିବା ଏବଂ ରୋଷେଇ ସାମଗ୍ରୀର ଦରଦାମ ଆକାଶଛୁଆଁ । ଯାହା ଫଳରେ ସାମାନ୍ୟ ବର୍ଗର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଜରୁରୀ ସାମଗୀ୍ର କିଣିବା ଅସମ୍ଭବପର ହୋଇଛି । ଏବେ ସ୍ଥିତିକୁ ଦେଖି ସରକାର ଅନେକ ଜରୁରୀ ଜିନିଷକୁ ଆୟତ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହି କାରଣରୁ ଦେଶର ନିତିଦିନିଆ ବ୍ୟବହୃତ ଖାଦ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀର ମୂଲ୍ୟ ବଢି ବଢି ଯାଉଛି । ଗତ ୪ ମାସରେ ଘରୋଇ ଗ୍ୟାସ ସିଲିଣ୍ଡରର ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୮୫ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଏପରିକି କ୍ଷୀରଗୁଣ୍ଡର ଦାମରେ ମଧ୍ୟ ୧୨.୫ପ୍ରତିଶତ ମହଙ୍ଗା ହୋଇଛି । ତେଣୁ ମାର୍କେଟରୁ ହିଁ କ୍ଷୀର ଏକପ୍ରକାର ଗାଏବ ହୋଇଯାଇଛି ।

ଚୀନ ଋଣ ଜାଲରେ ଛନ୍ଦି ଶ୍ରୀଲଙ୍କା
ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ଦେବାଳିଆ ହେବାର ଅନେକ କାରଣ ରହିଛି । ହେଲେ ସମୃଦ୍ଧ ଦେଶଠାରୁ ଆଣିଥିବା ଋଣକୁ ନେଇ ଅଧିକ ଚର୍ଚ୍ଚା କରାଯାଉଛି । ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ସବୁଠୁ ଅଧିକ ଋଣ ଚୀନର । ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚୀନଠାରୁ ଆଣିଥିବା ୫ ଅରବ ଡଲାର (ପ୍ରାୟ ୩୭ ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା)ଋଣ ତଳେ ଦବି ହୋଇରହିଛି । ଗତବର୍ଷ ହିଁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାକୁ ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟର ମୁକାବିଲା କରିବା ପାଇଁ ଚୀନ ଅତିରିକ୍ତ ୧ ଅରବ ଡଲାର (୭ ହଜାର କୋଟି)ର ଲୋନ୍‌ ଦେଇ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା । ଶ୍ରୀଲଙ୍କାକୁ ଆଗାମୀ ୧୨ ମାସରେ ୭.୩ ଡଲାର (ପ୍ରାୟ ୫୪ ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା)ର ଘରୋଇ ଏବଂ ବିଦେଶୀ ଋଣ ସୁଝିବାର ଅଛି । ମୋଟ ଋଣର ପ୍ରାୟ ୬୮ପ୍ରତିଶତ ଭାଗ କେବଳ ଚୀନର । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଦେଶର ରାଜପାକ୍ଷ ସରକାର ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ଜୈବିକ କୃଷିକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଚୀନରୁ ଜୈବିକ ସାର ଆଣିବା ପାଇଁ ବୁଝାମଣା କରାଗଲା । ଏହାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ଚୀନଠାରୁ ୯୯୦୦୦ ଟନ୍‌ର ଜୈବିକସାର ଆମଦାନୀ କରାଗଲା । ହେଲେ ତଦନ୍ତରୁ ଜଣାପଡ଼ିଲା ଯେ ଯେଉଁ ସାର ଚୀନ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାକୁ ଯୋଗାଇଲା ସେଥିରେ ରାସାୟନିକ ଅଂଶ ରହିଥିବାରୁ ପ୍ରମାଣ ମିଳିବାକୁ ମାଲ ଫେରାଇ ନେବାକୁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ସରକାର ଚୀନ କମ୍ପାନୀକୁ ଆଦେଶ ଦେଲା । ହେଲେ ଚୀନ କମ୍ପାନୀ ସାର ଫେରାଇ ନେବା ବଦଳରେ ଅର୍ଥ ଦାବି କଲା । ଏହି ମାମଲା ଚାଲିବାକୁ ଦେଶର ଅନେକ ଚାଷଜମି ଖାଲି ପଡ଼ିରହିଲା । ଯାହା ୨୦୨୨ରେ ଖାଦ୍ୟ ଅଭାବର ପରିସ୍ଥିତ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ।

କିପରି ବିଗିଡ଼ିଲା ସ୍ଥିତି
ପର୍ଯ୍ୟଟନକ୍ଷେତ୍ର ଦେଶବାସୀଙ୍କ ଆୟର ବଡ଼ ମାଧ୍ୟମ । ପ୍ରାୟ ୫ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ସିଧାସଳଖ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିବା ବେଳେ ୨୦ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ପରୋକ୍ଷ ଭାବେ ଏହାସହିତ ଜଡ଼ିତ । ଦେଶର ଜିଡିପିରେ ପର୍ଯ୍ୟଟନ କ୍ଷେତ୍ରର ଯୋଗଦାନ ପ୍ରାୟ ୧୦ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ । ପର୍ଯ୍ୟଟନରୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ପ୍ରାୟ ୫ ଅରବ ଡଲାର (୩୭ ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା) ବିଦେଶୀ ମୁଦ୍ରା ଶ୍ରୀଲଙ୍କାକୁ ମିଳିଥାଏ । ଦେଶ ପାଇଁ ବିଦେଶୀ ମୁଦ୍ରାର ଏହା ତୃତୀୟ ବଡ଼ ଉତ୍ସ । କରୋନା କାରଣରୁ ଟୁରିଜମ ସେକଫର ଠପ୍‌ ପଡ଼ିଗଲା । ଏଥିପାଇଁ ଅର୍ଥନେତିକ ଗତିବିଧି ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବିତ ହେଲା । ଅଧିକ ସରକାରୀ ଖର୍ଚ୍ଚ ଏବଂ ଟ୍ୟାକ୍ସ ଯୋଗୁଁ ମଧ୍ୟ ରେଭିନୁ୍ୟ କମ୍‌ କରିଦିଆଗଲା । ବିଶ୍ୱବ୍ୟାଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ କରୋନା ମହାମାରୀ ଆରମ୍ଭରୁ ହିଁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ୫ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ଗରିବ ସୀମାରେଖା ତଳେ ଆସିଯାଇଛନ୍ତି । ରୋଜଗାର ନଥିବାରୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଲୋକମାନେ ଦେଶ ଛାଡ଼ିଲେ ।

୨୯ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୧ରେ ସରକାର ଉର୍ବରକ ଏବଂ କୀଟନାଶକ ଆମଦାନୀ ଉପରେ କଟକଣା ଲଗାଇଲେ ଏବଂ କୃଷକମାନଙ୍କୁ ଜୈବିକ ଚାଷ କରିବା ପାଇଁ ବାଧ୍ୟ କଲେ । ହେଲେ ଅଧିକାଂଶ ଚାଷୀ ସାର ଏବଂ କୀଟନାଶକ ଉପଯୋଗ ବିନା ଚାଷ କରିବା ଜାଣିନାହାନ୍ତି । ଏପରି ସ୍ଥିତିରେ କେତେକ ଚାଷୀ କ୍ଷତିର କ୍ଷୟରେ ଚାଷ କଲେ ନାହିଁ । ଏହାଦ୍ୱାରା ରପ୍ତାନୀ ମଧ୍ୟ କମ୍‌ ହେଲା ଏବଂ ବିଦେଶୀ ମୁଦ୍ରା ହ୍ରାସ ପାଇଲା । ତେବେ ଏହାକୁ ଦେଖି ଅକେଫାବରରେ ସରକାର ନିଜ ନିଷ୍ପତ୍ତିରୁ ୟୁଟର୍ଣ୍ଣ ନେଇଥିଲେ । ଘରୋଇ ଋଣ ଏବଂ ଫରେନ୍‌ ବଣ୍ଡରେ ପରିଶୋଧ କରିବା ପାଇଁ ଟଙ୍କା ଛପାରେ ବୃଦ୍ଧି ଏକ ମାସ ପୂର୍ବରୁ ୯.୯ପ୍ରତିଶତରୁ ଡିସେମ୍ବରରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ପିତି ୧୨.୧ପ୍ରତିଶକକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିଛି । କଲମ୍ବୋ ଗ୍ରାହକ ମୂଲ୍ୟ ସୂଚୀରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି ଯେ ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ଅଣଖାଦ୍ୟ ଆଇଟମ୍‌ ଯୋଗୁଁ ମହଙ୍ଗା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ନଭେମ୍ବରରେ ରେକର୍ଡ ସ୍ତରରେ ମହଙ୍ଗା ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଦେଶରେ ଅର୍ଥନେତିକ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ଘୋଷିତ କଲେ । ଏହାପରେ ଚାଉଳ ଏବଂ ଚିନି ସମେତ ଆବଶ୍ୟକ ବସ୍ତୁ ସରକାରୀ ଦାମ ଉପରେ ବିକ୍ରି କରାଗଲା । ହେଲେ ଏହାପରେ ବି ଲୋକ ଅଧିକ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଲେ ।
ଏହାପୂର୍ବରୁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ସ୍ୱଳ୍ପ ନୀତି ଉପାୟ ଆପଣାଇ ପଡ଼ୋଶୀ ଦେଶ ଭାରତରୁ ଖାଦ୍ୟ, ଔଷଧ ଏବଂ ତୈଳ ଆମଦାନୀ କରିବା ପାଇଁ କ୍ରେଡିଟ ଲାଇନ ସହ ଭାରତ, ଚୀନ ଏବଂ ବାଙ୍ଗଲାଦେଶ ସହ ମୁଦ୍ରା ଅଦଳବଦଳ କରିଥିଲା । ଓମାନରୁ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ କ୍ରୟ କରିବା ପାଇଁ ଲୋନ୍‌ ମଧ୍ୟ ନେଇଥିଲା । ଏହା ଶର୍ଟ ଟର୍ମ ଲୋନ୍‌ ଏବଂ ଏହାର ସୁଧ ଅଧିକ । ଏହାଦ୍ୱାରା ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ଋଣର ବୋଝ ହିଁ ବଢ଼ିବ । ସେପଟେ ଦେବାଳିଆ ସ୍ଥିତିରୁ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ସୁନା ଉପରେ ଭରସା କରିଛି । ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ୍‌ ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ରଖିଥିବା ସଂରକ୍ଷିତ ସୁନାରୁ ଅଧିକା ଭାଗ ବିଦେଶୀ ମୁଦ୍ରା ଭଣ୍ଡାରକୁ ବିକ୍ରି କରିଛି । ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ ଗୋଲï ରିଜର୍ଭର ୫୪.୧ପ୍ରତିଶତ ଅଂଶ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇସାରିଛି ।

ଆଗକୁ ସ୍ଥିତି ସାଂଘାତିକ
େୱବସାଇଟ୍‌ ଏସିଆ ଟାଇମ୍ସରେ ପ୍ରକାଶିତ ଏକ ବିଶ୍ଲେଷଣ ଅନୁଯାୟୀ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାକୁ ଚଳିତ ବର୍ଷରେ ୪.୫ ବିଲିୟନ ଡଲାରର ବିଦେଶୀ ମୁଦ୍ରା ପରିଶୋଧ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ହେଲେ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ବିଦେଶୀ ମୁଦ୍ରା ଭଣ୍ଡାରରେ ମାତ୍ର ୨.୫ ବିଲିୟନ ଡଲାର ଅଛି । ତେବେ ଏହି ଭଣ୍ଡାରରେ ଡଲାର ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ଏହି ମାସରେ ଭାରତଠାରୁ ସାହାଯ୍ୟ ନେଇଛି । ଭାରତ ସହ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ୪୦କୋଟି ଡଲାରର ମୁଦ୍ରା ଅଦଳବଦଳ କରିଛି । ଏହାପରେ ଏହାର ସମସ୍ୟା ଏତେ ଗମ୍ଭୀର ଯେ ମୁଦ୍ରା ଅଦଳବଦଳରେ ସାମାନ୍ୟ ଆଶ୍ୱସ୍ତି ମିଳିଛି । କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ସଂସଦରେ ବିରୋଧୀ ସଦସ୍ୟ ଏବଂ ଜଣାଶୁଣା ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ କିଛି ଦିନ ପୂର୍ବେ ସଂସଦରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୨୩ର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ହିଁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ବିଦେଶୀ ମୁଦ୍ରା ଭଣ୍ଡାର ଖାଲି ହୋଇଯିବ । ଏପରିକି ଏଥିରେ ନେଣେଦେଣେ ତୁଳନାରେ ପ୍ରାୟ ୪୪ କୋଟି ଡଲାରର ଅଭାବ ଦେଖାଯିବ ।
ଏହି ସଙ୍କଟ ମଧ୍ୟରେ ରାଜପାକ୍ଷ ସରକାର ଯେଉଁ ପ୍ରକାର ନିଜକୁ ଚୀନ ଉପରେ ଅଧିକ ନିର୍ଭର କରୁଛି, ଏଥିରୁ ଦେଶରେ ବିରୋଧ ବଢୁଛି । କାରଣ ଚୀନ ବିରୋଧରେ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ପୂର୍ବରୁ ହିଁ ଜନଅସନ୍ତୋଷ ଲାଗି ରହିଛି । ଯଦି ଆଗକୁ ସ୍ଥିତି ଏପରି ରୁହେ, ତେବେ ଚୀନ ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାକୁ ପଛେଇବ ନାହିଁ । ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ସ୍ଥାନୀୟ ମିଡିଆରେ ପ୍ରସାରିତ ଖବରରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଜଣାପଡ଼ୁଛି ଯେ ଏହି ସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାବାସୀ ଚିନ୍ତାରେ । ଏଥିସହ ଆଗକୁ ମଧ୍ୟ ଦେଶ ଋଣ ଜାଲରେ ଛନ୍ଦି ହୋଇ ସର୍ବଦା ରହିଯିବ ।