କାହିଁକି ପ୍ରସିଦ୍ଧ କଟକର ଦଶହରା

ଦୁର୍ଗପୂଜା, ଯାହାକି ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ଏକ ପର୍ବ ଯାହା ବିଭିନ୍ନ ନାମ ଏବଂ ଧର୍ମ ସହିତ ସାରା ଦେଶରେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଦଶହରା ମନ୍ଦ ଉପରେ ଭଲର ବିଜୟର ପ୍ରତୀକ ଅଟେ । ଓଡିଆ କ୍ୟାଲେଣ୍ଡରର ଅନ୍ୟତମ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପର୍ବ ବୋଲି ଦଶହରା କୁହାଯାଏ । ଦୁର୍ଗା ପୂଜାର ଦଶ ଦିନର ଏହା ହେଉଛି ଶେଷ ଦିନ ଏବଂ କଟକ ରାଜ୍ୟର ସାଂସ୍କୃତିକ ରାଜଧାନୀ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହି ପର୍ବ ସମ୍ଭବତଃ ବଡ଼ ଉପାୟରେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଉତ୍ସବକୁ ଉପଭୋଗ କରିବା ପାଇଁ ପୂଜା ମଣ୍ଡପ ଉପରେ ଭିଡ଼ ଜମିବା ସହ ସହରରେ ଜୀବନ ସ୍ଥିର ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି ।

କୋଲକାତା ପରେ ଦେଶର ପୂର୍ବ ଅଞ୍ଚଳରେ କଟକ ହେଉଛି ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ପାଇଁ ଏକମାତ୍ର ଆକର୍ଷଣ । ଅବିଶ୍ୱାସନୀୟ ସାଜସଜ୍ଜା ଏବଂ ଚମତ୍କାର ଜ୍ଞାନ ସହିତ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ପାଳନ କରିବାର ଚମତ୍କାର ଉପାୟ ପାଇଁ କୋଲକାତା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ଜଣାଶୁଣା । କିନ୍ତୁ, କଟକ ଏହାର ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା କାରଣ କୌଶଳଗୁଡ଼ିକରେ ପ୍ରଚୁରତା ରହିଛି ଯାହା ସୁନା ଓ ରୂପା କାର୍ଯ୍ୟରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କ ପ୍ରତିମାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥାଏ । ଯେହେତୁ ସୁନା ଓ ରୂପା ଉପରେ ନିର୍ମିତ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ କଟକ ଜଣାଶୁଣା, ଦୁର୍ଗା ପୂଜାରେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ରହିଛି । ପାଣ୍ଡାଲରେ ‘ଚାନ୍ଦି ମେଢ’ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା ରୂପା ମେଢ ଏକ ଚମତ୍କାର ସେନ୍ସେସ୍ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ । ଏହି ଟେବୁଲଗୁଡିକ ବିଶେଷ ଭାବରେ କଟକ କାରିଗରମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଡିଜାଇନ୍ ହୋଇଛି ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାରେ ବହୁ ସମୟ ନିଏ ।

ଇତିହାସ ଅନୁଯାୟୀ, 300 B.C. ସୁରଥା ନାମକ ଜଣେ ରାଜା ଯିଏ ଚେଡି ରାଜବଂଶର ଥିଲେ, ଯିଏ ସେହି ସମୟରେ ରାଜ୍ୟ ଶାସନ କରୁଥିଲେ, ସେ କଳିଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟରେ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ରୀତିନୀତି ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ଓଡିଶା ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା । ପୁରାଣ ଏବଂ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ପାଇଁ ଅନେକ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି । ଏହାକୁ ଦେବୀ ମହାତ୍ମ୍ୟରେ ମହାପାର୍ବଣ କୁହାଯାଏ ଏବଂ ଦେବୀ ପୁରାଣ ଏବଂ କାଳିକା ପୁରାଣରେ ଏହାକୁ ବିଜୟା ଦଶମୀ ରଖାଯାଇଛି । କଳିଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟରେ ଗନାଗା ରାଜବଂଶର ନିୟମ ଥିବାବେଳେ ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି ପୂଜା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଯାହା ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଳନ କରାଯାଉଛି । ମାଟିରେ ନିର୍ମିତ ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କ ପ୍ରତିମା ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଗଙ୍ଗ ରାଜବଂଶର ରାଜା ଚୋଡଗଙ୍ଗ ଦେବଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।

କଟକ ସହରରେ ଦୁର୍ଗା ପୂଜାର ଆଧୁନିକ ଦିନର ଉତ୍ସବ ପଛରେ ଇତିହାସ ଶତାବ୍ଦୀ ପୁରୁଣା । ତତ୍କାଳୀନ ଗଜପତି, ପ୍ରତାପ ରୁଦ୍ର ଦେବ, ଶ୍ରୀ ଚୈତନ୍ୟ ଦେବ ମହାପ୍ରଭୂ କଟକ ପରିଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ । ସେହି ସମୟରେ ସେ କଟକ ଠାରେ ଥିବା କାଠଯୋଡି ନଦୀ କୂଳରେ ଥିବା ଗଣେଶ ଘାଟ ନିକଟରେ ଥିବା ବାଲୁ ବଜାରରେ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ସେହି ଦିନଠାରୁ ଏହି ରୀତିନୀତି ପାଳନ କରାଯାଉଥିଲା ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରତିବର୍ଷ ସେଠାରେ 200 ରୁ ଅଧିକ ପୂଜାପାଠ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଉଥିଲା ଏବଂ ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ ।

ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ପର୍ବ କଟକ ସହରରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ବହୁତ ଆନନ୍ଦ ଏବଂ ଉତ୍ସାହର ସହିତ ପାଳନ କରାଯାଏ । ବିଭିନ୍ନ ଛୋଟ ଏବଂ ବଡ ମେଳାର ଆୟୋଜନ ହୋଇଥାଏ । ମେଲୋଡି ରାତି, ଭଜନ ଏବଂ କୀର୍ତ୍ତନ ସାନ୍ଧ୍ୟା ପୂଜା ଦିନରେ ଏହିପରି ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥାଏ । ଦୁର୍ଗା ପୂଜାର 10 ଦିନ ମଧ୍ୟରେ କଟକ ରାତିରେ ଶୋଇ ନଥାଏ । ରାତି ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଭଲ ପରିମାଣର ଭିଡ଼ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ପବିତ୍ର ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ପର୍ବରେ ସହର ବୁଲିବାର ଆନନ୍ଦ ନିଆରା ଥାଏ ।