ନରକ ଚତୁର୍ଦଶୀର ରୀତିନୀତି

ନରକ ଚତୁର୍ଦଶୀ ଦିନ କରାଯିବାକୁ ଥିବା ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ରୀତିନୀତି ହେଉଛି ସକାଳ ସ୍ନାନ । ଲୋକମାନେ ସକାଳେ, ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ପୂର୍ବରୁ ଉଠନ୍ତି ଏବଂ ଗାଧୋଇବା ପୂର୍ବରୁ ‘ଉପଟନ୍’ ସ୍କ୍ରବ୍ ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତି । ଏହି ସ୍କ୍ରବରେ ତେଲ, ହଳଦୀ, ଫୁଲ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପାଦାନ ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ଉପାଦାନ ରହିଥାଏ । ଏହି ରୀତିନୀତି ଅଭିଙ୍ଗା ସ୍ନାନ୍ ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା । ଗାଧୋଇବା ପରେ ନୂଆ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧିବା ଉଚିତ୍ । କୁହାଯାଏ ଯେ ଯେଉଁମାନେ ଏହି ରୀତିନୀତି କରନ୍ତି ନାହିଁ ସେମାନେ ନର୍କକୁ ଯାଆନ୍ତି । କାଜଲ ବ୍ୟବହାର କରି ଜଣେ ନିଜକୁ ‘କାଲୀ ନଜର’ କିମ୍ବା ମନ୍ଦ ଆଖିରୁ ରକ୍ଷା କରିପାରିବ ।

ନରକ ଚତୁର୍ଦଶୀରେ ଲୋକମାନେ ଦୀପାବଳି ପାଇଁ ଯେପରି ନିଜ ଘରକୁ ସଜାଇବା ପାଇଁ ଦୀପ ଏବଂ ଦୀପ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦେବା ପାଇଁ ସମଗ୍ର ପରିବାର ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ପାଇବା ପାଇଁ ଦେବୀଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ନୈବେଦ୍ୟ ଏବଂ ବିଶେଷ ପ୍ରାର୍ଥନା କରାଯାଏ । ଅନେକ ପୂଜକ ମଧ୍ୟ ଏହି ଦିନ ଉପବାସ ରଖନ୍ତି, ସେମାନେ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଏବଂ ପ୍ରଭୁ କୁବେରଙ୍କୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭକ୍ତି ସହିତ ପୂଜା କରନ୍ତି ଏବଂ ସମସ୍ତ ପୂଜାପାଠ ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ ଉପବାସ ଭାଙ୍ଗନ୍ତି । ଏହି ଦିନ ଭଗବାନ ହନୁମାନଙ୍କ ବିଶେଷ ଉପାସନା କରାଯାଇଥାଏ । ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦେବା ପାଇଁ ଫୁଲ, ତେଲ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଅର୍ପଣ କରାଯାଉଥିବା ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ‘ପ୍ରସାଦ’ ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ରାଇସ୍ ଫ୍ଲେକ୍, ତେଲ ମଞ୍ଜି, ଗୁଣ୍ଡ ଏବଂ ନଡ଼ିଆ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ନରକ ଚତୁର୍ଦଶୀ ଦିନ, ହାତରେ ତିଆରି ଚାଉଳରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅନେକ ଖାଦ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରାଯାଏ । ଏହି ପାତ୍ରରେ ସତେଜ ଅମଳ ହୋଇଥିବା ଚାଉଳ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ପଶ୍ଚିମ ଭାରତର ସହରାଞ୍ଚଳ ଏବଂ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଏହି ପରମ୍ପରା ଦ୍ୱାରା ଅଧିକ ପ୍ରଭାବିତ । ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଜନ୍ମସ୍ଥାନର ପାରିବାରିକ ମନ୍ଦିର ପରିଦର୍ଶନ କରନ୍ତି, ବିଶେଷକରି କୁଳ ଦେବୀ, ମାତା ଦେବୀ । ଏହି ଦିନ ଭାରତର କେତେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଦିଆଯାଏ ।

ନରକ ଚତୁର୍ଦଶୀ କାହାଣୀ–

ପୌରାଣିକ କଥାବାର୍ତ୍ତା ଅନୁଯାୟୀ, ନରକ ଚତୁର୍ଦଶୀର ନାମ ଭୂତ ନରାକାସୁରାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା । ନାରାକାସୁର ଭଦେବୀ ଏବଂ ଭଗବାନ ଭରହଙ୍କ ପୁତ୍ର, ଯିଏ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଅବତାର ଥିଲେ। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ନାରକାସୁରା ଲୋଭୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟାୟ କରିଥିଲେ। ଭଗବାନ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କଠାରୁ ଏକ ବଡ଼ ବର ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା ଯେ ତାଙ୍କ ମା ଭୁଦେବୀଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କେହି ତାଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ପରେ ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପତ୍ନୀ ସତ୍ୟଭାମା ହିଁ ନରାକୁସୁରାଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ। ସତ୍ୟଭାମା ଭୁଦେବୀଙ୍କ ଅବତାର ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା। ନାରାକାସୁରା ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପୂର୍ବରୁ ସତ୍ୟଭାମାଙ୍କଠାରୁ ଏକ ଉତ୍ସାହ ମାଗିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରେ ଅମର କରିବାକୁ କହିଥିଲେ ଏବଂ ଏହିପରି ଭାବରେ ନରାକାସୁରାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁକୁ ସ୍ମରଣ କରିବା ପାଇଁ ଦୀପ ପ୍ରଜ୍ୱଳନ କରି ନରକ ଚତୁର୍ଦଶୀ ପର୍ବ ପାଳନ କରାଯାଏ ।

ଅନ୍ୟ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣ ନରାକୁସୁରଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ନରକୁସୁରା 16,000 ଝିଅଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିଥିଲେ । ଉଦ୍ଧାର ହୋଇଥିବା ଲୋକମାନେ ସାମାଜିକ ଅସନ୍ତୋଷ ଏବଂ ଲଜ୍ଜାକୁ ଭୟ କରୁଥିଲେ, ତେଣୁ ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ ଯେ ସେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବେ ଯାହା ଦ୍ବାରା ସେମାନେ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହେବେ ।