ରଜ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀ ପଛର ଇତିହାସ

ରଜ ପର୍ବ ବା ମିଥୁନ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀ ଓଡିଶା ରାଜ୍ୟର ଅନ୍ୟତମ ଲୋକପ୍ରିୟ ପର୍ବ । ଏହା ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ସହଭାଗୀ ଭୁମା ଦେବୀଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ହୋଇଛି ଏବଂ ଏହା ନାରୀତତ୍ତ୍ୱକୁ ପାଳନ କରୁଥିବା ଏକ ସମାରୋହ ଅଟେ । ଭାରତର ପୂର୍ବ ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶା ଏହାର ସମୃଦ୍ଧ ଏୈତିହ୍ୟ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତି ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ । ଓଡିଶାର ଲୋକମାନେ ବହୁ ଜଣାଶୁଣା ପାରମ୍ପାରିକ ରୀତିନୀତି ସହିତ ଜଡିତ । ତେବେ ଏହି ରୀତିନୀତି ମଧ୍ୟରୁ ଜଣାଶୁଣା ହେଉଛି ରଜ ପର୍ବ । ଏହା ତିନି ଦିନିଆ ପର୍ବ ଯାହାକି ଭାରତୀୟ ଦେବୀ ଭୁମା ଦେବୀଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ । ଏହି ଉତ୍ସବର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ମାତା ଭୁମାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରିବା ସହିତ ନାରୀତତ୍ତ୍ୱକୁ ମଧ୍ୟ ସମ୍ମାନିତ କରିବା । ରଜ ପର୍ବ ପଛର କାହାଣୀ ହେଉଛି ପୃଥିବୀର ଦେବୀ, ଯାହାର ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ ଏହି ପର୍ବଟି କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହୋଇଛି, ଜୁନ୍ ରେ ତାଙ୍କର ମାସିକ ଋତୁସ୍ରାବ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ‘ରଜ’ ଶବ୍ଦ ହେଉଛି ‘ମାସିକ ଋତୁସ୍ରାବ’ ପାଇଁ ଓଡିଆ ଶବ୍ଦ, ଯାହା ‘ରଜସ୍ୱାଲା’ରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଛି । ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଋତୁସ୍ରାବ କରୁଥିବା ଏକ ମହିଳା । ରଜ ପର୍ବ ହେଉଛି ଏକ ପର୍ବ ଯାହା ଋତୁସ୍ରାବର ବିଶେଷତ୍ୱକୁ ନାରୀତତ୍ତ୍ୱର ଏକ ଦିଗ ଭାବରେ ପାଳନ କରିଥାଏ । ମାସିକ ଋତୁସ୍ରାବକୁ ଉର୍ବରତାର ସଙ୍କେତ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ରଜ ସମୟରେ ଓଡିଆ ଲୋକମାନେ ସମସ୍ତ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବନ୍ଦକରିଥାନ୍ତି । ବିଶ୍ୱାସ ଅଛି ଯେ, ଏହା କରିବା ଦ୍ୱାରା ସେମାନେ ମାତା ପୃଥିବୀଙ୍କୁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳୀ ଓ ସମ୍ମାନ ଦିଅନ୍ତି ।